Maharashtra 2024 Assembly Election Results: मुख्यमंत्रिपद हे आता स्वप्न राहिले, “माविआ’ मधील पक्षांना विरोधी पक्षनेते पद ही मिळू शकणार नाही. नियम काय आहे?

Maharashtra 2024 Assembly Election Results: लोकशाहीत विरोधी पक्षनेत्याची भूमिका महत्त्वाची असते. विधिमंडळात विरोधी पक्षनेत्याला कॅबिनेट मंत्रिपद दिले जाते. परिणामी, विरोधी पक्षनेत्याला नुकसान भरपाई, फायदे, सुविधा मिळतात. प्रशासन कसे चालते यावर विरोधी पक्षनेते लक्ष ठेवतात. सरकारच्या धोरणांना आव्हान देण्यास तो सक्षम नेता म्हणून ओळखला जातो.

Get your Smartphone Now At 30% Off On Amazon!

महाराष्ट्र विधानसभा निवडणुकीचे निकाल आता स्पष्ट झाले आहेत. महायुतीने द्विशतक झळकावले आहे. महायुतीला 215 हून अधिक जागा मिळण्याचा अंदाज आहे. महाविकास आघाडीचा ५० वा वर्धापन दिन साजरा होत आहे. महाविकास आघाडी 52 जागा जिंकेल असा अंदाज आहे. निकालानुसार, राष्ट्रवादी काँग्रेसला 38, भाजपला 125 आणि शिवसेनेला 55 जागा मिळाल्या आहेत. महाविकास आघाडीमध्ये काँग्रेसला 20, शिवसेनेला 19, तर शरद पवारांच्या राष्ट्रवादीला 13 जागा मिळतील. मुख्यमंत्रिपदावर यापूर्वी महाविकास आघाडीने दावा केला होता. मुख्यमंत्रीपदावरून काँग्रेस आणि शिवसेना यांच्यात वाद सुरू झाला होता. मात्र, त्यांची विरोधी पक्षनेतेपदी नियुक्ती होणार नाही. राज्यात पहिल्यांदाच विधानसभेला विरोधी पक्षनेतेपद मिळणार नाही. हे घटनेतील नियमांमुळे आहे.

कोणता नियम आहे?

संसदेत महाराष्ट्र विधानसभेचे माजी मुख्य सचिव डॉ. अनंत काळसे यांनी या नियमावलीची माहिती दिली. विरोधी पक्षाचा नेता निवडण्यासाठी पक्षाला विधानसभेच्या किंवा लोकसभेच्या एकूण जागांपैकी 10% जागा मिळाल्या पाहिजेत. सध्याच्या परिस्थितीनुसार शरद पवार यांच्या राष्ट्रवादी काँग्रेसला 13, विरोधी पक्ष काँग्रेसला 20 आणि शिवसेनेला 19 जागा मिळत आहेत. विरोधी पक्षनेतेपदासाठी तीनपैकी एकाही पक्षाला जमणार नाही. 28 चा निर्णायक आकडा गाठा. परिणामी, विरोधी पक्षनेतेपद यापुढे राज्याकडे राहणार नाही. अकरा वर्षांपासून लोकसभेला विरोधी पक्षनेत्याची कमतरता होती.

खरी शिवसेना कोणाची? उद्धव ठाकरे यांच्यापेक्षा एकनाथ शिंदेंची जोरदार हवा, मतदारांनी दिला कौल?

2014 आणि 2019 या दोन्ही निवडणुकांमध्ये लोकसभेत विरोधी पक्षनेतेपद नव्हते. कारण या निवडणुकीत कोणत्याही पक्षाला 10 टक्के जागा मिळाल्या नाहीत. लोकसभेत 543 जागा आहेत. ज्या पक्षाने 55 जागा जिंकायला हव्या होत्या. मात्र, विरोधी पक्षांपैकी एकाही पक्षाला या जागा मिळवता आल्या नाहीत. 2014 च्या निवडणुकीत काँग्रेसला 44 तर 2019 च्या निवडणुकीत 52 जागा मिळाल्या होत्या. परिणामी लोकसभेत विरोधी पक्षनेत्याची कमतरता होती. 2024 च्या निवडणुकीत काँग्रेसला 99 जागा मिळाल्या होत्या. त्यामुळे राहुल गांधी आता विरोधी पक्षनेते आहेत.

Maharashtra 2024 Assembly Election Results

विरोधी पक्षनेत्याचे स्थान महत्त्वाचे का आहे?

लोकशाहीत विरोधी पक्षनेत्याचे स्थान महत्त्वाचे असते. विरोधी पक्षाच्या नेत्याची विधीमंडळात कॅबिनेट मंत्री म्हणून नियुक्ती केली जाते. परिणामी, विरोधी नेत्यांना नुकसान भरपाई, फायदे आणि भत्ते मिळतात. विरोधी पक्षाचे प्रमुख सरकारच्या कामकाजावर लक्ष ठेवतात. प्रशासनाच्या धोरणांना तो आव्हान देऊ शकतो. विरोधी पक्षनेत्याकडे सरकारच्या कामकाजावर देखरेख ठेवण्याची जबाबदारी असते. विधानसभेतील महत्त्वाच्या विषयांवरील चर्चा आणि प्रस्तावांमध्ये विरोधी पक्षनेत्याची भूमिका महत्त्वाची असते. विधीमंडळात विरोधी पक्षाचे प्रतिनिधित्व नसल्यास सरकार मनमानी कायदा करू शकते. त्यामुळे विरोधी पक्षाचा धाक असणे महत्वाचे आहे.